Leśny ludek, Słowiańsko

Szczodraki

6 dzień zapustów (karnawału), był niegdyś szczególnym świętem. Dzisiaj w całej Polsce obchodzone było Trzech Króli, czyli święto Objawienia Pańskiego (Epifanii). 6 stycznia był jednym z pierwszych świąt ustanowionych przez Kościół. W Polsce już od XV wieku obowiązywał zwyczaj święcenia kadzidła i złota. Najczęściej kadzidłem była żywica z jałowca, w niektórych regionach wymieszana z bursztynem. Powszechnie poświęconym jałowcem okadzano domostwa oraz bydło, miało to chronić przed czarami. Jałowcem również ozdabiano maszkary i przebierańców, którzy kolędowali od domu do domu. Trzech Króli zazwyczaj kończyło chodzenie z turoniem (turem kolędowym) na Kielecczyźnie a rozpoczynał tradycyjne kolędowanie z gwiazdą.

W niektórych regionach wschodniej Polski w wigilię święta pieczono tzw. szczodraki a cały wieczór nazwany był szczodrym wieczorem. Wypiekano pszenne słodkie chlebki podobne do obwarzanków, rogaliki lub od XIX wieku ciasta (zwyczaj pochodzący z Francji). Smakołyki rozdawano dzieciom i ubogim, wybierając przy tym migdałowego króla. Do kawałka pieczonego ciasta lub do rogalika wkładano migdał, ten któremu się trafił przez jeden dzień traktowany był jak król. Panował przede wszystkim wśród biesiadników i zajmował honorowe miejsce przy stole. Ten zwyczaj w Polsce jest już praktycznie zapomniany, jednak nadal kultywowany jest we Francji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Ameryce Łacińskiej i Stanach Zjednoczonych a szczególnie w Nowym Orleanie.

Święcenie kredy i pisanie nad drzwiami wejściowymi „inicjałów” Trzech Króli i daty rozpowszechnił się dopiero w XVIII wieku i prawdopodobnie miał być skrótem od  Christus Mansionem Benedicat (Niech Chrystus błogosławi temu domowi).

Źródła:

  • Łuczaj Ł., Kujawska M., Sosnowska J., Klepacki P. Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych – Słownik Fischera. PTL Wrocław , 2016. ISBN:978-83-64465-29-1
  • Szymanderska H., Polskie tradycje świąteczne, Świat Książki, 2003 ISBN: 83-7391-309-2
  • Zadrożyńska A., Powtarzać czas początku, Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa 1985

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *